A noite de San
Xoán é, de feito, a cristianización da celebración do solsticio de verán.
Antigamente a
festa consistía nun culto ao sol e ao alongamento do día. Acendíase unha
fogueira coa finalidade de darlle máis forza ao sol, que foi acurtando os días
ata a chegada do solsticio de inverno (en decembro).
A festa cristiá
de San Xoán celébrase o 24 de xuño, coincide co nacemento de San Xoán Bautista,
seis meses antes do nacemento de Xesús, o 24 de decembro. Na Biblia, esta é a
data na que Zacarías, pai de Xoán o Bautista, mandou acender unha fogueira para
anunciar o nacemento do seu fillo. Como noutras datas, a Igrexa católica
asimilou esta tradición e adaptouna ao seu calendario, polo que as fogueiras de
San Xoán están relacionadas co nacemento deste personaxe.
O San Xoán en
Galicia ten tantas tradicións como lugares o celebran. Mentres que nalgunhas
zonas costeiras é habitual bañarse no mar. Por exemplo, na praia da Lanzada.
Noutros, como o Pico Sacro de Boqueixón, realízanse ritos de orixe celta para
prender lume. Non obstante, hai unha serie de elementos comúns que son
esenciais en calquera noite "meiga":
- Saltar por
riba da fogueira, luminaria ou cacharela é a tradición máis estendida. O
obxectivo é purificarse co lume, espantar así os malos espíritos ou desfacerse
de todas as cousas malas do ano. O número de saltos varía segundo a zona, pero
sempre debe ser un número impar.
- As plantas
tamén teñen o seu peso nas tradicións que rodean esta festa. Consiste en
mergullar un ramo de herbas na noite do 23 de xuño e utilizar esa auga para
lavar a cara na mañá do 24 de xuño. Que especies se deben utilizar? Os
ingredientes básicos da poción son o hipérico ou abeloura, o fiúncho, herba luísa, a
malva, a xesta ou codeso, o romeu e o fento macho.
- No apartado
gastronómico, a sardiña é a raíña da noite. Miles de persoas participan cada
ano nas sardiñadas.